بیمارستان ها و رنجنامه تامین کنندگان تجهیزات مصرفی
آسیب شناسی فعالیت شرکت های واسط میان بیمارستان ها و تامین کنندگان
به گزارش آیمد90 قبلا مرسوم بود که بیمارستان ها خرید تجهیزات پزشکی خصوصا اقلام مصرفی خود را برون سپاری می کردند، یعنی با یک شرکت پیمانکار و واسطه قرارداد می بستند که همه اقلام را برای بیمارستان تهیه کند و به این صورت بیمارستان، خود را از حجم تصدی گری و هماهنگی های زیاد با تامین کنندگان متعدد نجات می داد.
در این رویه، تامین کنندگان کالا اعم از تولیدکننده یا واردکننده، به جای اینکه مستقیم با بیمارستان طرف حساب شوند، با شرکتی که از سوی بیمارستان معرفی می شد، روبرو بودند.
مروری بر سوابق و تجربیات شکل گرفته در صنعت نشان از گرفتارشدن تولیدکنندگان و واردکنندگان در گردابی از مشکلات دارد. بهمین دلیل است که آسیب شناسی فعالیت شرکت های واسط میان بیمارستان ها و تامین کنندگان باید مورد توجه سیاستگذاران این حوزه قرار گیرد.
برخی فعالان اقتصادی معتقداند که حضور این شرکت ها در صنعت زمینه ساز فساد و رانت و فرار بیمارستان ها از پاسخگویی به شرکت های تولیدکننده و واردکننده اقلام پزشکی شده و در سوی مقابل برخی ها هم معتقداند که این مکانیزم، قابل قبول است ولی نیاز به آسیب شناسی، اصلاح و تکمیل دارد.
مروری بر گذشته
احد شهبندی از فعالان تجهیزات پزشکی در گفتگو با آیمد90 با مرور سابقه این طرح می گوید: در دوره ای که وزارت بهداشت در اختیار حسن قاضی زاده هاشمی بود، این رویه بنا بر دلایلی ممنوع اعلام شد اما به نظر می رسد دوباره وزارت بهداشت به دنبال احیای این روش است. این درحالی است که هنوز ایرادات و اشکالات این شیوه برطرف نشده است و نگرانی های زیادی در این خصوص در میان تولیدکنندگان و واردکنندگان اقلام تجهیزات پزشکی وجود دارد.
محمدرضا غراب از دیگر فعالان صنعت تجهیزات پزشکی در این رابطه به آیمد90 می گوید: خون دلی که تولیدکنندگان و واردکنندگان بابت دریافت مطالباتشان از این شرکت های واسطه ای خورده اند، وصف ناشدنی است. شرکت هایی هستند که در سال های 1395 یا 1396 محصولات خود را به این شرکت های واسط فروخته اند و هنوز وجوه خود را دریافت نکرده اند. واقعا انصاف به خرج دهیم و در نظر بگیریم که پولی که مربوط به هفت سال پیش است، الان چقدر ارزش دارد؟ متاسفانه تولیدکنندگان و واردکنندگان در این خصوص مظلوم واقع شده اند و قدرتی برای بازپس گیری وجود خود ندارند.
مرضیه کیایی از فعالان صنعت تجهیزات پزشکی به خبرنگار آیمد90 می گوید: انتقادات به پيمانكاران قراردادي داروخانه هاي مراكز درماني دانشگاهى قدمت طولاني دارد و در اين مدت؛ نه تنها برنامه ريزي خاصي جهت سر و سامات بخشيدن به وضعيت آنها صورت نگرفته است؛ بلكه كماكان به همان شيوه گذشته مشغول به فعاليت هستند. از جمله بزرگترين معضلاتي كه شركتهاي تإمين كننده ملزومات پزشكي در اين رابطه با آن مواجه هستند، بحث ديركرد تسويه حساب پيمانكاران داروخانه ای با آنهاست.
وی افزود: متاسفانه علی رغم همكاري بدون چشمداشت شركتها در جهت تامين نياز ملزومات پزشكی مراكز دولتي و دانشگاهي كه بعضاً با بيشترين مراجعات سرپايي و بستري در ميان ساير مراكز درماني كشور مواجه هستند؛ اما پيمانكاران داروخانه با وعده تسويه حساب رأس شش ماه يا رأس هشت ماه، ملزومات مورد نياز را با حداقل قيمت و حداكثر تخفيفات خريداري نموده؛ و بعد از گذشت مدت زمان مورد توافق نه تنها اقدام به تسويه حساب با آن شركت نمي كنند؛ بلكه شركت جديدي را جايگزين مي كنند تا بتوانند مجدداً چندين ماه زمان براي تسويه ديون خود فرصت داشته باشند؛ شركت جديد با وعده تسويه شش ماهه شروع به همكاري مي كند و شركت قديم كه از موعد تسويه مطالباتش نيز گذشته؛ بايد به چند نيرو ماموريت دهد تا فقط بدنبال تسويه مطالبات از پيمانكار باشد.
سوء استفاده از عدم اطلاع رسانی مالی
احد شهبندی ضمن برشماردن مشکلاتی که پیمانکاران در این شیوه بر تولیدکنندگان یا واردکنندگان تحمیل می کنند، می گوید: در پیگیری تاخیرهای طولانی که شرکت های پیمانکاری نسبت به تامین کنندگان اقلام تجهیزات پزشکی دارند، وقتی موضوع را از بیمارستان جویا می شویم متوجه می شویم که بیمارستان مبلغ مورد نظر را به پیمانکار پرداخت کرده ولی پیمانکار، آن مبلغ را در جای دیگری هزینه کرده یا حتی در جایی سپرده گذاری کرده و به این صورت دست تامین کننده مورد نظر از دریافت مطالبات خودش خالی می ماند. این وضعیت ممکن است چندین ماه، به طول بیانجامد و تجربه نشان داده که پیگیری و فشار تامین کنندگان بر پیمانکار نیز نتیجه بخش نیست.
درخواست تخفیف های نجومی
عبدالله مستعلی پور عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی به خبرنگار آیمد90 می گوید: متاسفانه شاهد هستیم که شرکت های واسط و پیمانکار درخواست آفرهای خارج از عرف دارند و عملا کالایی را با پرداخت های بسیار پایین و در دراز مدت می خواهند و این موضوع باعث شده که تعاملات تولیدکنندگان با بیمارستان ها کمتر شود. واقعیت این است که اگر قرار باشد تخفیفی داده شود، طبیعتا باید به جیب بیمار برود؛ نه پیمانکاران. ضمن اینکه گاها از 8 ماه تا یکسال طول می کشد تا پرداخت هایشان را انجام دهند. در یک بازه زمانی، این مدت زمان کوتاه شده بود ولی دوباره این موضوع شروع شده و به تولیدکنندگان می گویند که تخفیفات چند درصدی بدهید و بعد از چند ماه انتظار پولتان را دریافت کنید.
مستعلی پور در ادامه صحبت ها، می افزاید: علاوه بر موضوع تخفیفات، متاسفانه ارتباط ناصحیحی بین فروشندگان اقلام تجهیزات پزشکی با پیمانکاران شکل گرفته که هم به زیان تولیدکنندگان و هم به زیان بیماران است. هرچند که نمی توان به صراحت اسم برد و در لفافه باید گفت و بدان اشاره ای گذرا کرد ولی امیدوارم که شاید مسئولین بیدار شوند. اگر مثل سابق داروخانه ها در اختیار بیمارستان ها قرار بگیرند، خیلی بهتر است و به نفع مثلث بیمه ها و بیمار و دولت خواهد شد و بساط دلال بازی ای که بخصوص بیمارستانهای دولتی راه انداخته اند، برچیده خواهد شد.
مرضیه کیایی در ادامه با اشاره به تحت فشار قرار دادن شركت های تامین کننده کالا توسط پيمانكاران می گوید: گاهی اوقات، بعد از گذشت چندین ماه از موعد سررسيد تسويه فاكتورها، پيمانكار با تهيه يك نامه تخفيف كه اغلب كمتر از ٢٠٪ هم نيست؛ از شركت تامین کننده کالا مي خواهد ضمن امضاي ذيل رضايتنامه؛ مشروط به تسويه ظرف مدت ١٥ روز، بعد از مدتها سوءاستفاده از سرمايه شركتها، تخفيف بيشتري مطالبه و به پرداخت مبلغ بي ارزشي كه حتي هزينه خريد كالا در كشور سازنده را نيز پوشش نمي دهد، اكتفا كند. این درحالی است که تامين كالا چه از راه توليد و چه واردات با سختي ها و مشقات زيادي همراه است و شايسته نيست در اين بين، پيمانكاران با سرمايه شركتها به دنبال سودجويي براي خويش باشند.
امان از قطع همکاری پیمانکار با بیمارستان
به گزارش آیمد90 از دیگر مشکلات این است که ممکن است شرکت پیمانکار پس از پایان دوره همکاری با بیمارستان، به طور کلی با بیمارستان تسویه حساب کند و سراغ کسب و کارش در جای دیگر برود. در چنین شرایطی وقتی تامین کننده بمنظور پیگیری مطالبت خود، سراغ بیمارستان می رود، بیمارستان پاسخگوی تامین کنندگان نیست، چرا که تامین کننده، کالای خود را نه به بیمارستان، بلکه به شرکت پیمانکار تحویل داده و با او طرف حساب است.
گفتنی است به اذعان برخی فعالان عرصه تجهیزات پزشکی، گاهی اوقات این شرکت های پیمانکاری بعد از تسویه حساب با بیمارستان، ناپیدا می شوند و دسترسی تولیدکنندگان و واردکنندگان تجهیزات پزشکی به آن ها قطع می شود. شاید آن ها حوزه کاری خود را تغییر می دهند و وارد عرصه دیگری می شوند ولی آنچه که باقی می ماند، شرکت های تامین کننده ای هستند که سرگردان و بلاتکلیف در یک فضای مبهم و بدون آدرس، نمی توانند مطالبات خودشان را دنبال کنند.
شهبندی در این خصوص می گوید: برای مقابله با این مشکل، دانشگاه های علوم پزشکی باید بیمارستان ها را مکلف کنند که تسویه حساب بیمارستان ها با شرکت های پیمانکاری، منوط به تسویه حساب آنها با تامین کنندگان باشد. ضمن اینکه بیمارستان باید توجه داشته باشد که فروش و تحویل کالا به صورت اعتباری به شرکت های پیمانکار، به اعتبار آن مرکز بیمارستانی صورت گرفته است. بنابراین بیمارستان باید مسئولیت آن را بپذیرد.
اطیابی هم با تایید این مشکلات، معتقد است: بيمارستان باید در نظر داشته باشد كه تا زمانيكه مطالبات پيمانكار قبلي بلاتكليف مانده و پاسخگوی تولیدکنندگان یا واردکنندگان نیست، امکان فعالیت برای پیمانکار جدید وجود ندارد. در واقع باید قرارداد هر پیمانکار جدید منوط به بر عهده گرفتن فهرست بدهی های قبل و عدم گسست عملیات و بروز ناخواسته سکته مالی تامین کنندگان شود، که خود سبب سکته تامین و گسست موجودی کالا خواهد شد
غراب در این رابطه می گوید: راه حل دیگر این است که بیمارستان متعهد شود که به هنگام قطع همکاری با یک پیمانکار، پیش از تسویه حساب با پیمانکار، موضوع را به اطلاع تامین کنندگان کالا برساند. به این صورت بیمارستان مسیر تسویه حساب با پیمانکار را از طریق تسویه حساب با شرکت های تامین کننده طی کند.
ضرورت ارزیابی مالی پیمانکاران
به گزارش آیمد90 شاید یکی از بهترین راهکارها برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی این باشدکه بيمارستان ها نسبت به ارزيابي توان مالي پيمانكار حقيقي يا حقوقي و همچنين ارزيابي سابقه و شهرت پيمانكار در قراردادهاي بيمارستاني گذشته قبلي اقدام کنند.
اطیابی با اشاره به این موضوع می گوید: باید استعلام تصادفي از شركت هاي توليد كننده يا وارد كننده و واحدهاي مالي مراكز درمانى انجام شود. ضمن اینکه استعلام از انجمن های تخصصی مربوطه در برنامه بیمارستان ها قرار گیرد، در این راستا کارگروه مطالبات انجمن صنفی تولید کنندگان سالهاست در این زمینه فعال و نسبت به این شرکت‌ها و مراکز بی توجه هشیار است.
گفتنی است موضوع رتبه بندی شرکت های پیمانکار بیمارستان ها نیز می تواند در کاهش مشکلات موجود موثر باشد. به طور مثال اگر دوره گردش مالی شرکت های پیمانکار بیمارستانی در پرداخت هایشان به تامین کنندگان به عنوان یکی از آیتم های رتبه بندی ایشان تلقی شود، می تواند سبب کاهش تاخیر مطالبات تامین کنندگان شود. به این صورت شاید انگیزه شرکت های پیمانکاری برای پرداخت وجوه تامین کنندگان افزایش پیدا کند و کمتر به سراغ این بروند که بدون در اختیار داشتن منابع، اقدام به گسترش خدمات خود کنند.
دردسرهای انحصار
مرور سوابق نشان می دهد که در رویه مذکور، بیمارستان ها به صورت اجباری، شرکت های تولیدکننده و واردکننده را به مسیری سوق می دهند که با یک پیمانکار خاص همکاری کنند. در واقع تامین کنندگان کالا برای فروش کالای خود به بیمارستان، گریزی ندارند جز اینکه با شرکت واسطه و پیمانکار که از سوی بیمارستان معرفی شده است، همکاری این کنند.
اطیابی در این خصوص به خبرنگار آیمد90 می گوید: دانشگاه های علوم پزشکی باید شرایطی ایجاد کنند که از ايجاد انحصار در پيمانكاري داروخانه ها جلوگيري شود چرا که متعاقب ایجاد انحصار، پيمانكار نسبت به ايجاد شرايط خارج از عرف بازار در تخفيف و تسويه اقدام مي كند
شهبندی با اشاره به سوء استفاده هایی که از خلاهای قانونی شکل می گیرد، به خبرنگار آیمد90 می گوید: کار کردن با این شرکت ها اجباری شده است و این اجبار، سبب می شود که این شرکت ها شرایط خاص برای خرید قائل شوند. متاسفانه شاهد هستیم که شرکت های واسط، در قبال دریافت تخفیف نقدی یا جنسی و یا اینکه در قبال عدد و رقمی که در قرارداد با تامین کنندگان شارژ می شد، کالا را از تولیدکنندگان دریافت و در اختیار بیمارستان قرار می دهند. ضمن اینکه گاهی شاهد هستیم که پیمانکار بعد از خرید قطعی، درخواست تخفیف می کند.
اطیابی می گوید: ارجاع تامین کالای بیمارستان ها به بخش تعاونی انجمن ها و ترکیب موزائیک و ممکن از سهام بیمارستان‌ها در بخش تامین تجهیزات مصرفی و غیر مصرفی پزشکی برای این انجمن های کشوری می تواند الگوی نوین تامین دارای پشتوانه کلان صنفی و خصوصی باشد و راههای بسیار متنوع برای اجرا در چهارچوب قانون به فراخور هر مرکز دارد
مقاومت در برابر نوآوری
عبدالله مستعلی پور، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی، در این خصوص به خبرنگار آیمد90 می گوید: فارغ از بحث تاخیر در پرداخت مطالبات، یکی از معضلاتی که تولیدکنندگان اقلام تجهیزات پزشکی با شرکت های پیمانکاری دارند، گردانندگان این شرکت ها، اطلاعات کافی و دانش لازم در مورد تولیدات و علم تولید ندارند و وقتی تولیدکنندگان به سراغ بیمارستان ها می روند و محصولات نو ارائه می کنند، مقاومت هایی در میان پیمانکاران مشاهده می کنند و می توانم بگویم این پیمانکاران جلوی نوآوری را در بیمارستان ها گرفته اند و اجازه نمی دهند ین اتفاق بیافتد و حاضر به همکاری نیستند.
وی افزود: این موارد فقط مربوط به پیمانکاران خصوصی نیست بلکه درمورد پیمانکاران دولتی که در دانشگاه ها خریدها را بصورت متمرکز انجام می دهند هم صدق می کند؛ بخصوص در موضوع تغییر نوآوری که اجازه نمی دهند در بیمارستان نوآوری اتفاق بیافتد فقط بدلیل اینکه به یک دستگاه خاص عادت کرده اند و خود دانشگاه ها هم به این موضوع دامن می زنند.
مستعلی پور تاکید کرد: واقعیت این است که یکی از دلایلی که باعث می شوند هزینه تولید در کشور ما بالا برود، همین واسطه های بیمارستانی هستند که به شکل عامیانه، با دلالی و ایجاد معضل، مسیر را برای تولیدکننده، سخت کرده و اجازه نمی دهند که کالا با قیمت مناسبی در اختیار بیمار قرار بگیرد.
جمع بندی
در پایان باید اذعان داشت که واضح و مبرهن است آن است که وقتی پای درد و دل و رنج نامه تامین کنندگان تجهیزات پزشکی مصرفی بیمارستان ها می نشینیم، بیش از پیش بر ضرورت آسیب شناسی فعالیت شرکت های واسط میان بیمارستان ها و تامین کنندگان و اصلاح رویه های موجود توسط تصمیم سازان و سیاستگذاران حوزه بهداشت و درمان پی می بریم.
بنظر می رسد این حوزه نیازمند تدوین قراردادهای واحدی می باشد بگونه ای که سیاستگذاری قرارداد هر بیمارستان مبتنی بر سیاستگذاری واحد و کشوری انجام شود که حاصل آن حمایت از تولید کنندگان و تامین کنندگان اصلی باشد و واسطه ها و پیمانکاران صرفا سود زحمت پیمان خود را ببرند و مبدل به سیاستگذار نشوند.
