انحصار در تامین کیسه های خون فیلتردار؟

یکی از مهمترین نگرانی ها بابت حمایت از تولید داخل، انحراف تسهیلات و امکانات تشویقی دولت به سمت مجموعه هایی است که به جای تولید محصول کامل و واقعی، اجزا و قطعات آن کالا را به صورت منفصله وارد کشور کرده و صرفا با ایجاد یک خط تولید نمایشی در داخل کشور، از طریق مونتاژ یا ریپک محصول، اقدام به عرضه آن به بازار می کنند.

 

آنها به این صورت و با استفاده از ترفندهای مختلف، بدون ایجاد ارزش افزوده برای کشور، می توانند با فراهم کردن شرایط فروش انحصاری و یا فرار از مناقصه های دولتی، به منافع بزرگی دست پیدا کنند. حتی گاهی اوقات، پا را از این حد نیز فراتر نهاده و به بهانه دراختیار داشتن مجوز تولید توانسته اند مدت های طولانی با حذف رقبا، محصول ساخته شده را به صورت رسمی وارد کشور کنند .

 

توجه به این موضوع، در سخنرانی های اخیر مقام معظم رهبری و همچنین هشدارهای رئیس سازمان غذاودارو حکایت از اهمیت و حساسیت این امر دارد.

 

در این رابطه آیمد90 تصمیم دارد در نوبت های مختلف، به بررسی میزان عمق تولید داخل کالاهای مختلف تجهیزات پزشکی بپردازد و ذره بین خود را متمرکز بر ارزیابی ادعاهای تولیدکنندگان قرار دهد و بازبینی کند که آیا تسهیلات حمایت از تولید، واقعا به هدف اصلی خود رسیده است یا اینکه تولیدنماها با سوء استفاده از فرصت های قانونی، نمایشی از تولید اجرا کرده اند و کما گذشته، واردات بر تولیدِ واقعی اولویت پیدا کرده است.

 

توجه به این نکته ضروری است که هدف اصلی از این گزارش ها، حمایت توامان از مصرف کننده ایرانی و تولید کننده واقعی و تامین کالای با کیفیت و با اصالت است. البته ناگفته نماند که این گزارش ها صرفا در قالب هشدار و سوت زنی است و تلاش می کند که توجه مسئولین را نسبت به احتمال وقوع انحراف، انحصار، رانت و ….جلب کند و بررسی سایر ابعاد موضوع را به ایشان واگذار می کند و در صورت صلاحدید مسئولین، آماده انتشار گزارش بررسی های ایشان هستیم.

 

گزارش اول؛ کیسه های خونی فیلتردار

بیست و چهارم خرداد ماه هر سال، مطابق با 14 ژوئن، روز جهانی اهدای خون است، به همین مناسبت به سراغ این صنعت رفتیم و در اولین گزارش، بحث کیسه های خون فیلتردار را مد نظر قرار دادیم.

 

گزارش های رسیده به آیمد90 حکایت از آن دارد که در خصوص تامین کیسه های خونی فیلتردار که خریدار آن صرفا سازمان انتقال خون است، تسهیلات حمایت از تولید داخل ممکن است دچار انحرافاتی شده باشد که لازم است مراجع ذیصلاح در این خصوص ورود کرده و به بررسی دقیق تر این موضوع بپردازند.

 

به نظر می رسد با توجه به نیاز حدود هشتصدهزار عددی کشورمان به این کیسه ها، وزیران بهداشت دولت های مختلف، از تولید این کالا در کشور استقبال کرده اند و شرکت هایی هم سعی کرده اند که وارد گردونه تولید کیسه های خونی فیلتردار شوند ولی با وجود تلاش هایی که صورت گرفته و تسهیلاتی که اختصاص داده شده، بعد از حدود نیم دهه حمایت های چند بعدی، هنوز امکان تولید آن ها به صورت واقعی در کشورمان فراهم نشده است و فعالیت های صورت گرفته برای تولید این کالا در کشور را می توان در بهترین حالت، یک دورخیز برای مونتاژ و سپس تولید در چند سال دیگر قلمداد کرد.

 

شاید دلیل این تاخیرها و عدم موفقیت ها، محدود بودن کشورهای صاحب این تکنولوژی، پیچیده بودن بخشی از فرآیند تولید، دشوار بودن انتقال تکنولوژی تولید و دانش فنی به داخل کشور و همچنین عدم وجود صرفه به مقیاس باشد. شاید هم بحث تحریم ها به عنوان مهمترین مولفه موثر بر تاخیرهای متوالی در تحقق این آرزو باشد که در جای خود قابل توجه و تامل است.

 

گزارش ها حاکی از آن است که یک شرکت با دریافت مجوز تولید این کیسه ها در سال های حدود 1394 تا 1395 توانسته است به بهانه اخذ مجوز تولید و توجیه اینکه قرارداد تحت لیسانس دارد و انتقال تکنولوژی منوط به آن است، انحصار واردات این کیسه ها را در دست بگیرد و در چندین مرحله، حتی در سال 1398 یعنی حدود 3 تا 4 سال بعد از دریافت مجوزها و تعهد تولید، بازهم اقدام به واردات این کالا کند.

 

شاید در اولین محموله های وارداتی پس از سال 1394، واردات کالای ساخته شده و تعویض جعبه های بسته بندی آن ها، قابل توجیه باشد ولی واردات پس از 5سال، قطعا خالی از اشکال نیست.

 

در این رابطه احتمال دریافت ارز ترجیحی جهت خرید کالای ساخته شده (نه مواد اولیه یا قطعات محصول)، زمینه سازی برای رقابت ناسالم و حذف رقبا به بهانه های مختلف نیز حائز اهمیت و رسیدگی است. ضمن اینکه بحث خرید کیسه های خون با تاریخ مصرف نزدیک توسط سازمان انتقال خون نیز موضوعی است که شایسته بررسی بیشتر است.

 

توجه به این نکته ضروری است که به طور کلی وقتی واردکننده ای، کالایی را به اندازه ای بیش از مصرف دوسال کشور وارد کند و با محدودسازی عملکرد سایر رقبا، بازار را به کلی در دست بگیرد، قطعا می تواند با ایجاد کمبودهای مصنوعی، توانایی بیشتری در چانه زنی و افزایش قیمت خود داشته باشد. ضمن اینکه در تحویل های بعدی، شرایط به گونه ای رقم خواهد خورد که مشتری گریزی جز خرید کالای با تاریخ مصرف نزدیک، نداشته باشد ( پیش فرض قانونی این است که کیسه ها باید در زمان تحویل بیش از یکسال تاریخ انقضا داشته باشد) علاوه بر این ها، معمولا و به مرور و با فربه شدن شرکت ها، آن ها می توانند مختصاتی را به شرایط و تشریفات قانونی برگزاری مناقصه ها تحمیل کنند که تنها خودشان حائز آن باشند.

 

لیستی از نکاتی که در صورتی که بررسی های بعدی بر وقوع آن ها دلالت کند، باید مورد رسیدگی قرار گیرد:

• با گذشت بیش از سه سال از اخذ مجوز تولید، باید تولید واقعی صورت می گرفت ولی شاهد هستیم که هنوز و پس از 5سال کماکان مشغول واردات کیسه های خون فیلتردار هستند.
• فروش کالا به سازمان انتقال خون به صورت ترک مناقصه
• واردات، به میزان بیش از مصرف دو سال کشور/ فروش کالای با تاریخ مصرف نزدیک و بیش از قیمت مصوب اولیه.
• حذف رقبا به اشکال مختلف و ایجاد انحصار در واردات.
• دریافت ارز ترجیحی بدون برگزاری مناقصه و برای واردات کالای ساخته شده.

 

سخن پایانی آنکه تولید کیسه های فیلتردار در کشور، ممکن است تبدیل به بهانه درشتی برای عده ای شده که با وعده های ناقص و برپا کردن ویترین های دلنشین از تولید، بتوانند تسهیلات و فرصت های تشویقی که دولت به تولیدکنندگان واقعی اختصاص می دهد، را به سمت خود سوق دهند.

شکی نیست درصورت چنین اتفاقی که رسیدگی به آن نیاز به بررسی بیشتر توسط دستگاه های مربوطه دارد، هم اقتصاد کشور تحت فشار قرار گرفته و هم نظام درمانی کشور از کالای باکیفیت محروم شده است. و لازم است مراجع مربوطه ضمن اقدام به بررسی بیشتر، در نظر داشته باشند که ایجاد انحصار در تامین این کالای استراتژیک می تواند عواقب و عوارض وخیمی برای کشور به دنبال داشته باشد.

در پایان موکدا اعلام می دارد که آیمد90 آماده انتشار جوابیه های مربوطه از سوی کلیه ذینغعان و ناظران در این خصوص می باشد